روابط عمومي تعاريف گوناگوني دارد اما روابط عمومی در رقابت انتخاباتی را می توان در يك جمله كوتاه و نسبتاً نزديك به مفهوم "آينه تمام نماي افکار، ایده ها و برنامه های نامزد انتخاباتی" دانست. بخش بزرگ رسالت روابط عمومي ها ارائه كردن، نشان دادن و انتشار و پخش فعاليتها و عملكردهاي واقعي نامزد، گروه و جمعيتي كه بنحوي با آنها در ارتباط هستند مي باشد. در نهايت روابط عمومي در انتخابات عبارتست از (( ابلاغ اطلاعات واقعي عملکرد گذشته، حال و برنامه های آینده نامزد مورد نظر به مخاطبين زيربط و كسب نظريات آنها به منظور ايجاد حس تفاهم و همدلی )) .

افکار عمومی، پدیده‌ای روانی ، اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت است از ارزیابی و نظر مشترک گروهی اجتماعی در مسئله‌ای که همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه‌ی معینی، بین عده‌ی زیادی از افراد و اقشار مختلف جامعه نسبتاً عمومیت می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افکار عمومی به صورت تأیید یا مخالفت با یک عمل، نظر، شخص و واقعه یا خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. افکار عمومی زمانی بوجود می‌آید که موضوع یا مسئله‌ای مورد توجه عمومی وجود داشته باشد. این مسئله باید مثل انتخابات مجلس تا آن حد حیاتی باشد که مردم را به موضع گیری در خصوص انتخابات و نامزدهای انتخاباتی وا دارد.

اهمیت روابط عمومی و نفوذ در افکار عمومی

        افکارعمومی به اندازه‌ای قوی و نیرومند است که برای برگرداندن آن در یک جهت مشخص و معین، باید کوشش های بی دریغی به عمل آید. هرگاه لازم باشد که افکار عمومی  به حمایت از فرد و نظریه‌ی معینی ترغیب شود، باید در بیشتر موارد، در احساسات مردم اعمال نفوذ کرد؛ به این معنا که برای ایجاد طرز تفکر مورد نظر، احساسات عامه‌ی مردم را تهییج کرد. در واقع، تلاش می‌شود که تا حد امکان، نیروی اندیشه و وجدان فرد، کمتر به کار افتد و برعکس در او واکنش های انعکاسی شرطی بوجود آید. در دنیای امروز، به دلیل آنکه نیرومند ترین ابزار تبلیغاتی در دست قدرت های حاکمه جهانی است، ایجاد واکنش های شرطی در اذهان عمومی نیز در جهت اهداف از پیش تعیین شده و همچنین از راه بکارگیری شیوه ها، وسایل و تجهیزات مناسب توسط همین قدرت های حاکم صورت می‌گیرد.

برای مثال می توان به شیوه های شیطانی جلب افکار عمومی توسط کاندیداهای مجلس در اسفندسال 90 اشاره کرد که در میان آنها نامزدهای انتخاباتی بودند که به بهانه گاز رسانی، شن ریزی، آسفالت جاده، کمک های نقدی به مساجد و هیات های مذهبی و موسسات خیریه، خرید رای افراد صاحب نفوذ و ترغیب آنها برای جلب آرا و افکار مردم و... یا اینکه به راحتی ستادها و دفاتر انتخاباتی بعضی ها که از چشم مردم فهیم دور نبودند، خصوصا در حاشیه شهرها و روستاها به خرید رای یا کمک های عام المنفعه مثل شن ریزی یا آسفالت جاده های روستایی، اقدامات اولیه گاز رسانی و... مبادرت می ورزیدند و عاملان خرید آرا برای جلب نظر مردم و توجیه افکار عمومی اینطور وانمود کردند که اولا این نماینده خوب و دلسوزی است که کمک نقدی می کند، شن ریزی آسفالت و یا به گاز رسانی اقدام می نماید. دوما وانمود می کردند که کجا دیدید که در طول دوره های نمایندگی مجلس، نمایندگان گیلان و شهرستان رشت حرکتی در خور شان مردم گیلان در مجلس انجام داده باشند و لذا همین قدر که پولی یا کمکی از آنها می گیرند غنیمت است. سوماً بودند کاندیداهای معلوم الحالی که چیزی از نمایندگی و قانون گذاری سرشان نمی شد و یا در دوره های گذشته جزء فراکسیون لال ها و گنگ های مجلس بودند! و اینها سعی می کردند با روابط عمومی و تبلیغات ناسالم و اغفال کننده کار نمایندگی مجلس را به دخالت در کارهای اجرایی، عزل و نصب ها و یارگیری در بخش مدیران و دخالت مستقیم در کارهای عمرانی و کمک رسانی (آن هم فقط در دوران رقابت و تبلیغات) خلاصه کنند و این کارهای نامربوط به اصل کار نمایندگی را به نام خودشان ثبت نمایند و مردم را به این باور برسانند که نماینده مجلس یعنی یک کاری برای افراد و یا یک منطقه و محل یا امورات اجرایی و...  انجام دهد، کفایت می کند. 

 نقش نامزدها و روابط عمومی ستاد های انتخاباتی در شکل گیری افکارعمومی :

      افکار عمومی متأثر از برخی رویدادها و جریانات ، به صورت نوعی برداشت جمعی از یک موضوع شکل می گیرد. نکته مهمی که در ارتباط با افکار عمومی باید مورد توجه قرار گیرد آن است که هر موضوعی نمی تواند به محور بحث و گفت گوی افکار عمومی تبدیل شود، بلکه تنها موضوعاتی می توانند در این زمینه مطرح شوند که مثل انتخابات مجلس برای افکار عمومی جنبه حیاتی داشته باشند.

   برای شکل گیری افکار عمومی به نفع نامزد و جریان خاص باید نامزد و روابط عمومی ستادهای انتخاباتی وی مسائل مبهم و پیچیده را به  صورت روشن مطرح نمایند تا براساس آن، عده ای با آن موافق و عده ای دیگر مخالف باشند ، یعنی به صورت مسئله ای «دوقطبی» درآید.

برای روابط عمومی ستاد انتخاباتی، بدکرداری یا سوء‌استفاده از مقام و ناکارآمدی یا بی‌کفایتی در رأس فهرست نگرانیهای اخلاقی قرار دارد.

شاید بهترین شعار اخلاقی برای روابط عمومی یک نامزد انتخاباتی این باشد که : ”بـا مـردم چـنان رفتار کن که دوست داری با تو آنگونه رفتار کنند“. دادن وعده‌های دروغین برای مغموم‌کردن افکار عمومی و ذینفعان بدترین کار ممکن است. اینگونه وعده‌ها نه تنها مانع رجوع مجدد مردم می‌شود بلکه انتظاراتی ایجاد می‌کند که اگر برآورده نشود می‌تواند منجر به پیگرد قانونی شده و به حیثیت و اعتبار فرد جبران ناپذیری وارد کند.

جلب مردم براساس اهداف و خط مشی‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی و نیز نحوه خدمات و نظارتی که یک نماینده می تواند ارائه دهد، روش بهتری برای بدست آوردن آرای بیشتر و حفظ آنها است. نامزد و روابط عمومی‌ ستاد های انتخاباتی مسئولیت دارند تا میان وظایف نمایندگی و انتظارات مردم بدرستی تعادل برقرار کنند. روابط عمومی نباید و نمی توانند بصورت آگاهانه و از لحاظ اخلاقی ستاد انتخاباتی را درگیر مسایل ناشاسیت کنند. زیرا آنان وجدان اجتماعی ستادانتخاباتی و حلقه واسطه میان نامزد انتخاباتی و مردم اند. روابط عمومی به عنوان وکیل مدافع نامزد و مردم باید تشخیص دهند که موکلان (مردم) آنها چه کسانی هستند و نامزد و نماینده چه اقداماتی را باید برای آنها انجام بدهد آنان نباید اجازه دهند که حرص و طمع، بصیرت، تعهد وعدالتشان را نسبت به انجام کارهای درست، خدمت صادقانه به مردم و مشاوره درست به نامزد و نماینده از بین بروند.

عضو روابط عمومی ستاد انتخاباتی باید در رعایت موازین زیر تلاش کند:

1) کمک به فراهم ساختن شرایط اخلاقی و فرهنگی تا انسانها را قادر سازد به کمال برسند و از حقوق سلب ناپذیر خود بهره‌مند شوند.

2) فراهم آوردن الگو و کانالهای ارتباطی از طریق ترویج آزادانه اطلاعات مهم که سبب شود هر عضو جامعه احساس کند که او آگاه است و آگاهانه و آزادانه نماینده خود را انتخاب می کند.

3) به دلیل ارتباط میان ستاد انتخاباتی و مردم، کار یک عضو روابط عمومی ستاد حتی به صورت خصوصی، در چگونگی ارزیابی نامزد انتخاباتی تاثیر دارد.

4) توجه به ارزش انسان و حمایت از آن و به رسمیت شناختن حقوق انسانی.

5) فراهم آوردن زمینه‌های اخلاقی، روانشناختی و ذهنی به منظور گفتگو به شیوه‌ای مناسب و به رسمیت شناختن حقوق همه گروه ها برای بیان دیدگاه و نظرات آنان.

6) نظارت دائمی بر خود در تمام شرایط و به نحو احسن تا اعتماد مردم را جلب کند.

7) انجام کارها در همه شرایط و به نحوی که علایق خاص همه گروهها (هم علایق نامزد مورد نظر که در ستادش خدمت می کنند و هم علایق تمام مردم جامعه مورد نظر) مشمول توجه شود.

8) به انجام رساندن همه وظایف با صداقت و پرهیز از سخنانی که باعث ابهام یا درک نادرست می‌شود.

عضو روابط عمومی ستاد باید از موارد زیر اجتناب کند.

1) کم اهمیت شمردن حقیقت نسبت به دیگر نیازها.

2) انتشار اطلاعاتی که برمبنای وقایع درست وقابل اثبات بنا نشده اند.

3) شرکت در هر اقدام مخاطره‌آمیز یا اقدامی که غیراخلاقی و نادرست باشد وبتواند برشأن و منزلت انسان خدشه وارد سازد.

4) به کارگیری هرنوع روش یا تکنیک ”تلافی جویانه“ برای تحریک ناآگاهانه فردی که قادربه کنترل آزادی خود نیست.

بر این اساس هر عضو روابط عمومی باید خواستار حقیقت و درستی و بطور کلی معیارهای مورد قبول و پسندیده باشد ونباید بطورعمد اطلاعات نادرست وگمـــراه کننده‌ای به افراد ارائه دهد واین از بدیهی‌ترین اصول اخلاقی درروابط عمومی است. البته تشخیص حقیقت خود امر پیچیده است و به نگرش، آگاهی، درک و تفسیر مخاطب بستگی دارد.

سرقت ادبی ( playiarism) از موارد خلاف اخلاقی است و قوانین اخلاقی ایجاب می کند تا از نسبت دادن عبارت دیگران بخود بپرهیزیم. زمانیکه عبارت دیگران را بکار می‌بریم وظیفه داریم که مرجع آنها را مشخص کنیم مگر آنکه مجاز به آن باشیم. عدم دقت در این کار می‌تواند آسیبهای جدی برای نامزد مورد نظر، ستاد و روابط عمومی آن را بهمراه داشته باشد.

جعل اطلاعات (Disinformation) جعل اطلاعات نیز کاری غیراخلاقی است و آن عبارتست از کاربرد مغرضانه اطلاعاتی که اساسا“ نادرست است و به قصد گمراه کردن مخاطب یا رقبا صورت می‌گیرد. خطربزرگ استفاده از چنین تمهیدی، سلب اعتماد عمومی است.

اصول اخلاقی ایجاب می کند که روابط عمومی ها به رفع اشتباهاتشان بپردازند:

به منظور اصلاح اشتباهات سه مساله را باید در نظر داشت:

1) وقت شناسی (Timeliness): به محض وقوع اشتباه می‌باید برای جمع‌آوری وانتشار اطلاعات صحیح تلاش واقدام کرد.

2) شفافیت (Clarity): اغلب اشتباهات ازناکامی وناتوانی دربیان واضح مطلب مورد نظر ناشی می‌شود. در ارائه اطلاعات همواره از اصل وضوح و شفافیت پیروی شود.

3) اقدام‌اصلاحی‌(Remedial) : با این فرض که ممکن است مردم بر اثر اشتباه صورت گرفته، گمراه شده و بخاطر آن بدعمل کنند، تعهد اخلاقی حکم می کند که مطلب اصلاح شده و منتشر شود.

راههای کاربردی مقابله با اشتباهات به شرح زیر است:

الف) با تمام سازمانهای خبری که گزارش اصلی را دریافت کرده اند بوسیله تلفن ، فکس ویاهرامکان دیگری تماس برقرار کرد.

ب) واقعیات را توضیح داد.

ج) درصورت لزوم از اقدامات دیگری چون تبلیغات در روزنامه‌ها یا رسانه‌های همگانی استفاده کرد.

روابط عمومی‌ها به ویژه در سیستم ستادهای انتخاباتی باید بدانند که مردم سالاری دینی با اعتماد مردم ادامـــه می یابد و همه کسانیکه در انتخابات فعالیت می کنند، تعهد اخلاقی دارند تا به این اعتماد احترام گذاشته وامین امانتهای مردم باشند. همواره باید اعتماد و حمایت مردم را جلب کرد و گرنه مردم ازحمایتشان منصرف میشوند.

روابط عمومی باید بپذیرد که کارش یک فرصت طلایی برای خدمت به مردم و ”تنها روابط عمومی اخلاقی، روابط عمومی پیروز وسربلند است“.صداقت، امانت و حقیقت اساس یک ارتباط اخلاقی است اما کاربرد گزینشی حقایق همیشه به ضرر افراد و جامعه است و مردم پنهان کاریها و مسامحه کاریها را هرگز نخواهند پذیرفت، درستکاری رمز پایداری و ماندگاری روابط عمومی خواهد بود

عوامل تأثیرگذار بر افکار عمومی در رقابت انتخاباتی: به طور کلی عوامل زیر در شکل گیری افکار عمومی برای رقابت های انتخاباتی و حضور حداکثری یا انتخاب افراد دارای نقش و اثر بیشتری هستند که می توان آن ها را «فعالان سیاسی» نامید :            

- مقامات مسئول و سیاست گذاران : در این راستا می توان به مواضع و بیانات رهبر معظم انقلاب حضرت امام آیت الله خامنه ای اشاره کرد و یا اقداماتی که وزارت کشور و ستاد انتخابات کشور و مجموعه نظام برای حضور حداکثری و انتخاب اصلح دنبال می نماید.

- گروههای منافع : این گروهها که منافع و مطالبات خود را در فرد، افراد و یا جریان خاصی می بینند، سعی دارند افکار عمومی را در جهت منافع خود و کاندیدای مورد نظر هدایت نمایند.

- کارشناسان ، جمعیت ها و سازمان ها : بعضی کارشناسان که افکار، توانمندی ها و برنامه های یک یا چند نامزد انتخاباتی را می پسندند، سعی می نمایند از وجه و اعتبار خود جهت جلب افکار عمومی برای رای دادن به نامزدهای خاص خود ترغیب نمایند. جمعیت ها و سازمانها هم در جهت برآورده شدن منافع و افکار و برنامه های خود به یک یا چند نامزد انتخاباتی روی آورده و سعی می کنند با ایجاد ارتباط با اقشار مختلف مردم و انجام تبلیغات مورد نظرشان، نامزد و یا نامزدهای انتخاباتی همسو را به افکار عمومی معرفی و مورد حمایت قرار دهند.

- مجالس مقننه : مجلس کارآمد و وجود نمایندگان شجاع و لایق و یا وجود افراد نالایق و ناکارآمد باعث می شوند که افکار عمومی نسبت به نمایندگان مجلس حساس شوند و انگیزه یا احساس تکلیف مضاعفی جهت شرکت در انتخابات داشته باشند.

- رسانه ها : رسانه ملی در جایگاه خودش جهت شناساندن کاندیداهای اصلح و همچنین حضور حداکثری در انتخابات نقش عمده ای را ایفا می کند و دیگر رسانه ها و سایت ها و روزنامه ها و مجلات نیز در معرفی نامزدهای انتخاباتی خود فعالیت داشته و افکار و آراء عمومی را بسوی جریان و یا نامزدهای خاصی سوق می دهند.

- گروه های فشار یا احزاب و جمعیت ها : گروههای مخالف نمایندگان و سیاست های دولت نیز جهت برآورده نمودن مطالبات خود سعی می نمایند با انتشار مواضع خود و معرفی نامزدهای انتخاباتی وزن خود در افکار و آرای عمومی بالا ببرند تا از نارضایتی از وضع موجود به وضع مطلوب خود دست یابند. این گروهها، احزاب و جمعیت ها در صورتی می توانند موفق شوند که مطالبات آنها به مطالبات عمومی تبدیل شود.   

قرن حاضر را علاوه بر تسخير فضا، اتم، كامپيوتر، ليزر و غيره بحق باید عصر ارتباطات ناميد. میدانیم که روابط عمومي پُلهاي ارتباطي بين نامزدهای انتخاباتی و مردم و جمعيتها می باشد. روابط عمومي بيان كننده، منادي اخبار و اطلاعات و برنامه های یک کاندیدا به مخاطبين خود بوده و می تواند با بکار گیری ابزارها و افراد خوشنام، افکار و آرای عمومی را سوی نامزد یا نامزدهای مورد نظرشان سوق دهند..

 یک نامزد انتخاباتی با یک روابط عمومي قوی، بر شانه راست خود بار (( اقناع )) و بر شانه چپ خود ((ترغيب)) را حمل مي كند كه اين دو رسالت عظيم شاخه هاي هدف نهايي آن ايجاد همراهی، همدلی و حسن تفاهم است .  

  ادامه در قسمت سوم   تهیه کننده : ای.  غلامی